Η μετακινούμενη κτηνοτροφία κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού βασίζεται στο άρμεγμα με τα χέρια και στην παραδοσιακή επεξεργασία του γάλακτος. Η φροντίδα της βιοποικιλότητας και η διαχείριση του παραδοσιακού πολιτισμικού τοπίου αποτελούν ουσιαστικό και αναπόσπαστο μέρος της πρακτικής της μετακινούμενης κτηνοτροφίας. Η θερινή εκμετάλλευση είναι ανοιχτή στους επισκέπτες και η παροχή εκπαίδευσης, ιδίως σε μαθητές, αποτελεί σημαντικό κίνητρο για την κτηνοτρόφο.
Katharina Sparstad
1996
Vang i Valdres, Νορβηγία
Σταβλικών εγκαταστάσεων
Θερινών βοσκότοπων
Η κύρια κτηνοτροφική εκμετάλλευση εγκαταλείφθηκε το 1349 λόγω της πανούκλας και επαναχρησιμοποιήθηκε κατά τη δεκαετία του 1600. Το 1966 το ζωικό κεφάλαιο πουλήθηκε και το αγρόκτημα χρησιμοποιήθηκε μόνο για τη βόσκηση προβάτων μέχρι το 1996. Στη συνέχεια, η κ. Katharina Sparstad μετακόμισε από το Όσλο στο Valdres, ανέλαβε ενεργά και διηύθυνε την οικογενειακή κτηνοτροφική εκμετάλλευση για τέσσερα χρόνια. Στη συνέχεια την παρέδωσε στον αδελφό της. Το έντονο πάθος της για τα οικόσιτα ζώα (αγελάδες και αίγες) αποτέλεσε ουσιαστική κινητήρια δύναμη για την επιστροφή της στην οικογενειακή επιχείρηση. Η κατοικία της οικογένειας (που χτίστηκε το 1867) ήταν σε καλή κατάσταση και περιλάμβανε όλο τον εξοπλισμό που χρειαζόταν για την παραγωγή τυριού, όμως το αλμεκτήριο της κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης έπρεπε να ανακαινιστεί. Η κ. Katharina έχει σπουδάσει προστασία της φύσης (nature conservation) και θεωρεί ότι η μέριμνα για τη βιοποικιλότητα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του συστήματος παραγωγής και διαχείρισης της μετακινούμενης κτηνοτροφίας.
Η θερινή κτηνοτροφική εκμετάλλευση βρίσκεται πάνω από τα δασοόρια σε μια ανοιχτή ορεινή κοιλάδα σχήματος ‘U’, μήκους 7 και πλάτους 2 χιλ. σε υψόμετρο 1.000 μ. Η επέκταση του Juniperus spp. (άρκεθος) αποτελεί σημαντικό πρόβλημα των λιβαδιών της κοιλάδας και για αυτό κρίνεται απαραίτητη η ετήσια κοπή και καύση του.
Τέσσερα κεφάλια παραδοσιακών βοοειδών φυλής ‘Vestland fjord’, ένα βοοειδές ‘Telemark’ και τρία μοσχάρια βόσκουν στη θερινή εκμετάλλευση. Επιπλέον, στη θερινή εκμετάλλευση βόσκουν νορβηγικές αίγες και ισλανδικά άλογα.
Η κ. Katharina Sparstad και η οικογένειά της μετακινούνται με τα ζώα από τη χειμερινή στη θερινή εκμετάλλευση με τα πόδια. Η απόσταση είναι 10 χιλ., από τα 450 στα 1000μ. υψόμετρο και η διαδρομή διαρκεί συνήθως 2,5 ώρες. Η θερινή περίοδος διαρκεί από τα τέλη Ιουνίου έως τα μέσα Σεπτεμβρίου.
Η κ. Katharina είναι μέλος ενός δικτύου μετακινούμενων θερινών κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων και πουλάει τα προϊόντα της σε αγορές, όπως η αγορά Matstreif στο Όσλο και μέσω του περιφερειακού δικτύου Valdres Heimat. Επιπλέον, πουλάει τα μεταποιημένα προϊόντα κρέατος απευθείας σε ξενοδοχεία και εστιατόρια. Tέλος, τρεις ημέρες την εβδομάδα, η κτηνοτροφική μονάδα είναι ανοιχτή στο κοινό και προσφέρει καφέ και εδέσματα.
Η Νορβηγική Αρχή Υγείας των Τροφίμων έχει πολύ αυστηρούς κανονισμούς για το άρμεγμα και την επεξεργασία του γάλακτος στις θερινές κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, γεγονός που αποτελεί πρόκληση ειδικά για όσους χρησιμοποιούν παραδοσιακές μεθόδους παραγωγής. Επιπλέον, οι διαφωνίες με τους ιδιοκτήτες γης που δεν εμπλέκονται στη μετακινούμενη κτηνοτροφία μπορεί επίσης να αποτελέσουν πρόκληση. Τέλος, η οικονομική βιωσιμότητα της θερινής μετακινούμενης κτηνοτροφίας είναι ένα δύσκολο ζήτημα.
Η κ. Katharina Sparstad ξεκίνησε και συνεχίζει να ασκεί τη μετακινούμενη κτηνοτροφία για πολλούς λόγους. Οι ηθικοί λόγοι και η εργασία σε στενή επαφή με τη φύση και τα έμβια όντα είναι οι ποιο σημαντικοί για αυτήν. Επιπλέον, υποδέχεται σχολικές τάξεις από τα σχολεία του Waldorf, στα πεδινά της νοτιοανατολικής Νορβηγίας, κάθε χρόνο και αυτή η παιδαγωγική πτυχή της πρακτικής της μετακινούμενης κτηνοτροφίας αποτελεί ένα σημαντικό κίνητρο. Τέλος, μέσω της μετακινούμενης κτηνοτροφίας επαναφέρει τη βιοποικιλότητα που κάποτε χαρακτήριζε το τοπίο στους θερινούς βοσκοτόπους.
Επέλεξε ένα συνδυασμό διαφορετικών ζώων, με είδη που αλληλοσυμπληρώνουν το ένα το άλλο όσον αφορά τη βόσκηση αλλά και άλλες επιπτώσεις στους βοσκότοπους (πχ ποδοπάτημα). Ο αριθμός των ζώων ρυθμίζεται λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό των ζώων (αγελάδες και αίγες) που μπορεί να αρμέξει ένα άτομο με το χέρι.
Η κ. Katharina Sparstad επέλεξε τη μετακινούμενη κτηνοτροφία ως σημαντική μορφή βιολογικής κτηνοτροφίας, καθώς η οικολογία, η ευημερία των ζώων και η παροχή υγιεινών και οικολογικών προϊόντων είναι ουσιώδους σημασίας για αυτήν. Επιπλέον, σημαντική είναι και η αφήγηση παραδοσιακών βιώσιμων πρακτικών η οποία θεωρεί ότι προσθέτει επιπλέον αξία στις εμπειρίες των επισκεπτών της εκμετάλλευσης.
Το κέρδος που αποφέρει η ενασχόληση με την μετακινούμενη κτηνοτροφία δεν επαρκεί για τη διατήρησή της ως πλήρη απασχόληση- συνεπώς, τα κίνητρα εκτός του οικονομικού κέρδους είναι σημαντικά. Η μετατροπή του αχυρώνα σε ξενώνα για τη φιλοξενία επισκεπτών βρίσκεται σε εξέλιξη, για να συμπληρώσει το υπάρχον εισόδημα που προέρχεται από την κτηνοτροφία.
Η κ. Katharina Sparstad συμμετέχει σε διάφορα δίκτυα, όπως το Norsk gardsost, έναν πολύ δραστήριο σύλλογο για την παραγωγή τυριού από μικρές κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, καθώς και το Norsk seterkultur, μια εθνική ένωση που ασχολείται με την προώθηση της μετακινούμενης κτηνοτροφίας και την αύξηση της γνώσης σχετικά με αυτήν. Επιπλέον, το Valdres διαθέτει ένα καλό περιφερειακό δίκτυο 14 κτηνοτρόφων μετακινούμενης κτηνοτροφίας.
Η κ. Katharina Sparstad επιθυμεί να μειώσει το χρόνο που αφιερώνει στη δημιουργία επιπρόσθετου εισοδήματος και να αφιερώσει περισσότερο χρόνο στην κτηνοτροφική εκμετάλλευση. Θέλει να επικεντρωθεί κυρίως στη διαφοροποίηση των προϊόντων, τη διαχείριση του τοπίου, τις πολιτιστικές παραδόσεις κ.λπ. Εκτός από τον καφέ και την ενοικίαση καταλυμάτων σε επισκέπτες που έχει ήδη ξεκινήσει, σχεδιάζει να παράγει περισσότερο βούτυρο από το γάλα που παράγεται στην εκμετάλλευση, καθώς το βούτυρο είναι ένα προϊόν που πωλείται εύκολα και σε καλή τιμή. Τέλος, σκοπεύει να αφιερώσει περισσότερο χρόνο σε δημιουργικές χειροτεχνίες, όπως η παραγωγή κεραμικών.
Για την κ. Κatharina, το σημαντικότερο αποτέλεσμα της μετακινούμενης κτηνοτροφίας είναι η παραγωγή ποιοτικών τροφίμων και η ποιότητα ζωής, τόσο για τους ανθρώπους όσο και για τα ζώα. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να γίνει αυτό το είδος του τρόπου ζωής συμβατό με τις απαιτήσεις που ακολουθούν μια σύγχρονη κοινωνία. Σε όποιον θέλει να ξεκινήσει την μετακινούμενη κτηνοτροφία, συνιστά: Βεβαιωθείτε ότι μπορείτε να αναπτύξετε και να εκτελέσετε καλές καθημερινές πρακτικές για το χειρισμό και την καθοδήγηση των ζώων στους βοσκοτόπους από την πρώτη μέρα. Μην αφήνετε τα ζώα να παίρνουν τα ηνία! Αυτό θα σας εξοικονομήσει πολύ χρόνο τα επόμενα χρόνια.
Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι απόψεις που εκφράζονται είναι μόνο του/των συγγραφέων και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα εκείνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο EACEA μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι για αυτές τις απόψεις.
