Η παραγωγή γάλακτος είναι η κύρια κινητήρια δύναμη για την μετακινούμενη κτηνοτροφική εκμετάλλευση. Το γάλα συλλέγεται από την ‘TINE’, τον μεγαλύτερο γαλακτοκομικό συνεταιρισμό της Νορβηγίας. Το 2011 προστέθηκε ως δραστηριότητα της κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης ο τουρισμός και από τότε οι επισκέπτες είναι ευπρόσδεκτοι για τρεις ημέρες κάθε εβδομάδα του Ιουλίου.
Simen Løken
2011
Øyer, Νορβηγία
Το κύριο προϊόν είναι το γάλα. Δεδομένου ότι ο κτηνοτρόφος και ο τυροκόμος δέχονται επισκέπτες, η μεταφορά γνώσεων αποτελεί επίσης ένα ακόμα “προϊόν” της μετακινούμενης κτηνοτροφικής πρακτικής. Ταυτόχρονα, η μετακινούμενη κτηνοτροφική πρακτική διατηρεί το τοπίο ‘ανοιχτό’.
Κτηνοτροφιή εκμετάλλευση
Θερινοί βοσκότοποι
Η μετακινούμενη κτηνοτροφία ξεκίνησε από τα μέσα της δεκαετίας του 1800. Δύο κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις κατείχαν από κοινού την εκμετάλλευση και είχαν έναν τυροκόμο κάθε δύο χρόνια. Εκείνη την εποχή, τόσο οι αγελάδες όσο και οι αίγες παρέμεναν στην θερινή εκμετάλλευση. Περίπου το 1920, η μία από τις δύο κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις σταμάτησε τη μετακίνηση, ωστόσο η θερινή κτηνοτροφική εκμετάλλευση εξακολούθησε να ανήκει και στις δύο εκμεταλλεύσεις. Το 1965, η πρακτικής της μετακινούμενης κτηνοτροφίας σταμάτησε, αλλά συνεχίστηκε ξανά το 1987 με αγελάδες. Το 2011 ξεκίνησε και η τουριστική δραστηριότητα. Ο κ. Simen Løken έχει εκπαίδευση στη κτηνοτροφία και έχει μεγαλώσει στην κτηνοτροφική εκμετάλλευση που πρόκειται να αναλάβει. Αποφάσισε να συνεχίσει την μετακινούμενη κτηνοτροφία, καθώς είχε πολλές καλές αναμνήσεις από τα καλοκαίρια του στην κτηνοτροφική εκμετάλλευση. Για ίδιο, ήταν η “σωστή” απόφαση να συνεχίσει την μετακινούμενη κτηνοτροφία, η οποία αποτελεί μέρος του τρόπου λειτουργίας της εκμετάλλευσης. Τόσο ο ίδιος, όσο και τα ζώα απολαμβάνουν τη διαμονή τους στην θερινή εκμετάλλευση και παράλληλα η μετακινούμενη κτηνοτροφία είναι ένας καλός τρόπος παραγωγής προϊόντων. Περίπου 20 γαλακτοπαραγωγικές αγελάδες, πέντε νεαρές αγελάδες (δαμάλες) και δέκα μοσχάρια παραμένουν στην θερινή εκμετάλλευση. Οι αριθμοί τους διαφοροποιούνται λίγο μεταξύ των ετών. Άλλα ζώα, όπως κοτόπουλα, χοίροι, κουνέλια και αίγες, βρίσκονται στην θερινή εκμετάλλευση εν μέρει γιατί αποτελούν αξιοθέατο για τους επισκέπτες. Οι αγελάδες βόσκουν ελεύθερα κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ οι αίγες χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία ανοιγμάτων στην ξυλώδη βλάστηση των βοσκοτόπων. Οι αγελάδες λαμβάνουν συμπυκνωμένη τροφή που ο κ Simen Løken προσπαθεί να μειώσει, ωστόσο, οι αγελάδες τη χρειάζονται τουλάχιστον σε μικρή ποσότητα για να μην μειωθεί πολύ η παραγωγή γάλακτος. Για το άρμεγμα χρησιμοποιείται αλμεκτική μηχανή. Ο κύριος λόγος για την άσκηση της μετακινούμενης κτηνοτροφίας είναι η παραγωγή γάλακτος∙ ωστόσο, η σημασία του τουρισμού έχει αυξηθεί σημαντικά. Η θερινή κτηνοτροφική εκμετάλλευση είναι επισκέψιμη τρεις ημέρες κάθε εβδομάδα τον Ιούλιο. Οι επισκέπτες πληρώνουν εισιτήριο προκειμένου να γνωρίζουν τα ζώα, να συμμετέχουν στο άρμεγμα και τους προσφέρονται βάφλες, καφέ ή χυμό βατόμουρων.
H θερινή εκμετάλλευση βρίσκεται στα δασοόρια σε μια μικρή κοιλάδα σε μία έκταση με ήπια κλίση, σε υψόμετρο 1000 μέτρων, ενώ οι πεδινοί βοσκότοποι βρίσκονται χαμηλότερα. Συνολικά το λιβαδικό τοπίο έχει ορεινό χαρακτήρα, είναι ανοιχτό με ανώμαλο έδαφος.
Οι περισσότερες αγελάδες ανήκουν στη νορβηγική κόκκινη φυλή ‘Norwegian Red’, αλλά δύο από τις γαλακτοπαραγωγικές αγελάδες είναι ‘Dola’.
Η περίοδος της μετακινούμενης κτηνοτροφίας αρχίζει στα τέλη Ιουνίου και διαρκεί μέχρι την πρώτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου. Η απόσταση μεταξύ της κύριας κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης και της θερινής, είναι περίπου 17 χιλιόμετρα και η διαδρομή διαρκεί περίπου 20 λεπτά και τα ζώα μεταφέρονται με φορτηγό. Η υψομετρική διαφορά μεταξύ της κύριας και της θερινής εκμετάλλευσης είναι περίπου 780 μ.
Υπάρχουν κοντά σε λειτουργία και άλλες μετακινούμενες εκμεταλλεύσεις και αυτό δίνει τη δυνατότητα συνεργασίας και αλληλοβοήθειας μεταξύ των κτηνοτρόφων όπως για παράδειγμα, όταν οι αγελάδες έχουν απομακρυνθεί ή χαθεί.
Το γάλα συλλέγεται από την ‘TINE’, το μεγαλύτερο γαλακτοπαραγωγικό συνεταιρισμό της Νορβηγίας.
Η οικονομική κατάσταση είναι δύσκολη, καθώς η μετακινούμενη κτηνοτροφία απαιτεί επιπλέον χρόνο και εξοπλισμό. Για παράδειγμα, χρειάζεται ένας αχυρώνας, μια αλμεκτική μηχανή και μια παγολεκάνη τόσο για την θερινή όσο και για την κύρια εκμετάλλευση. Δύο από τις αδελφές του κ. Simen Løken έχουν αναλάβει την τυροκομία ωστόσο, μακροπρόθεσμα, κάποιος άλλος μπορεί να χρειαστεί να αναλάβει αυτό το ρόλο. Ο κ. Simen Løken μπορεί να περνάει περισσότερο χρόνο στην θερινή εκμετάλλευση, εάν κανείς άλλος από την οικογένεια δεν είναι διαθέσιμος. Ωστόσο, στην περίπτωση αυτή απαιτείται περισσότερη βοήθεια στην κύρια εκμετάλλευση και ίσως αποφασίσει να προσλάβει ένα τυροκόμο στο μέλλον.
Όπως προαναφέρθηκε, η συνέχιση της μετακινούμενης κτηνοτροφίας ήταν η “σωστή” απόφαση για τον κ. Simen Løken, δεδομένου ότι αυτό το είδος της κτηνοτροφίας αποτελεί μέρος του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί η εκμετάλλευση. Διατηρώντας τη μετακινούμενη κτηνοτροφία, ο κ. Simen Løken φροντίζει την παράδοση της εκμετάλλευσής του.
Τα βοοειδή ‘Dola’ είναι καλύτερα προσαρμοσμένα για βόσκηση στην θερινή εκμετάλλευση από ό,τι η φυλή ‘Norwegian Red’. Τα βοοειδή Dola χρειάζονται λιγότερη συμπυκνωμένη τροφή και χρησιμοποιούν καλύτερα τους ορεινούς βοσκοτόπους. Επιπλέον, τα ζώα είναι μικρότερα σε μέγεθος, κινούνται ευκολότερα σε ανώμαλο έδαφος αλλά παράγουν λιγότερο γάλα.
Η παραγωγή γάλακτος αποτελεί συνέχεια του τρόπου με τον οποίο ασκούνταν η μετακινούμενη κτηνοτροφία στην εκμετάλλευση από το 1987. Το 2010, όλοι οι μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι στο δήμο Øyer διοργάνωσαν μια ημέρα “ ανοικτών εκμεταλλεύσεων” με δραστηριότητες όπως διήγηση ιστοριών, εκδρομές, συγκομιδή σανού με δρεπάνι, και προσφορά φαγητού. Η επίδειξη στους επισκέπτες του τρόπου λειτουργίας μιας μετακινούμενης εκμετάλλευσης ήταν μια θετική εμπειρία για τον κτηνοτρόφο και τους τυροκόμους και αποφάσισαν να δέχονται επισκέπτες και στο μέλλον. Η θερινή εκμετάλλευση ήταν στο παρελθόν ένας ιδιωτικός χώρος για την οικογένεια, και θα πρέπει να αποφασιστεί σε ποιο βαθμό η εκμετάλλευση θα είναι επισκέψιμη. Για παράδειγμα η εκμετάλλευση θα υποδέχεται επισκέπτες εκτός των καθορισμένων ημερών;
Η παραγωγή γάλακτος αποτελεί την κύρια πηγή εισοδήματος για την εκμετάλλευση. Ο τουρισμός, επειδή έχει αυξηθεί, έχει εξελιχθεί σε ένα επιπλέον εισόδημα.
Η παραγωγή γάλακτος αναφέρεται ως ο κύριος λόγος άσκησης της μετακινούμενης κτηνοτροφίας. Ταυτόχρονα, η μετακινούμενη κτηνοτροφία δημιουργεί ένα χαρακτηριστικό ποιμενικό τοπίο. Ο κ. Simen Løken χρησιμοποίησε πολύ χρόνο και ιδίους πόρους για να αναβαθμίσει μέρος του τοπίου αυτού. Επειδή μόνο λίγες μετακινούμενες εκμεταλλεύσεις είναι ενεργές, η βοσκοφόρτωση δεν επαρκεί σήμερα για να διατηρηθεί το τοπίο ‘ανοιχτό’. Η μικρότερη βοσκοφόρτωση έχει ως αποτέλεσμα την εισβολή των ξυλωδών φυτών και τη μείωση της ποιότητας των βοσκοτόπων, γεγονός που καθιστά πιο δύσκολη την άσκηση της μετακινούμενης κτηνοτροφίας. Χρειάζεται υποστήριξη από τις δημόσιες αρχές για να διατηρηθεί το τοπίο ανοιχτό εκτός από τις εκτάσεις που διαχειρίζονται οι μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι.
Η εκπαίδευση στο “Sogn Jord- og Hagebruksskule”, ένα σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για τη βιολογική κτηνοτροφία, συνέβαλε σημαντικά με γνώσεις και ιδέες στη λειτουργία της μετακινούμενης κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης. Η επαφή με τους ιδιοκτήτες γειτονικών μετακινούμενων εκμεταλλεύσεων καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και οι επισκέψεις στις εκμεταλλεύσεις τους καθώς και σε μετακινούμενες εκμεταλλεύσεις από άλλα μέρη της χώρας, είναι σημαντικές για την ανταλλαγή εμπειριών και την απόκτηση νέων ιδεών. Επιπλέον, η παρακολούθηση άλλων μετακινούμενων εκμεταλλεύσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελεί σημαντική πηγή έμπνευσης.
Ο κ. Simen θέλει να δοκιμάσει να μεταποιήσει μέρος του γάλακτος σε βούτυρο, ξινή κρέμα (‘rømme’) και ενδεχομένως σε τυρί. Η επεξεργασία του γάλακτος απαιτεί περισσότερη εργασία και χρόνο από την παράδοση όλου του γάλακτος στην TINE. Ωστόσο, η επεξεργασία του γάλακτος θα δώσει προστιθέμενη αξία στο γάλα από την μετακινούμενη εκμετάλλευση που το παράγει. Σε μια τέτοια περίπτωση, μπορεί να καταστεί σκόπιμο να αυξηθεί ο αριθμός των αγελάδων Dola για να επιτευχθεί μεγαλύτερη παραγωγή γάλακτος καλής ποιότητας για την παραγωγή τυριού.
Η μετακινούμενη κτηνοτροφία σημαίνει αλλαγή από την σύγχρονη καθημερινή ζωή και η παραμονή στους θερινούς βοσκοτόπους αποτελεί ένα είδος διακοπών, ακόμη και αν η μετακίνηση αυτή συνεπάγεται περισσότερη εργασία. Η παραμονή στην θερινή εκμετάλλευση προσφέρει καλές αναμνήσεις. Η μεγαλύτερη πρόκληση της μετακινούμενης κτηνοτροφίας είναι η διαχείριση του χρόνου.
Η καλή επαφή με τα ζώα καθ’ όλη τη διάρκεια του χειμώνα είναι πολύ σημαντική. Ειδικά όταν τα ζώα βόσκουν ελεύθερα, είναι ζωτικής σημασίας να γνωρίζουν τα ζώα τους ανθρώπους της μετακινούμενης εκμετάλλευσης.
Funded by the European Union. Views and opinions expressed are however those of the author(s) only and do not necessarily reflect those of the European Union or the European Education and Culture Executive Agency (EACEA). Neither the European Union nor EACEA can be held responsible for them.
