Ο κ. Pierre Pujos καλλιεργεί δημητριακά για περισσότερα από είκοσι χρόνια στη νοτιοδυτική Γαλλία. Από το 2019 ασχολείται πλήρως με τη μετακινούμενη κτηνοτροφία, διατηρώντας όμως παράλληλα την παραγωγή δημητριακών. Το κοπάδι των προβάτων του βόσκει στα χωράφια του ή σε κοντινές περιοχές πριν ανέβει στα Πυρηναία κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, διανύοντας 160 χιλ με τα πόδια. Το σύστημα που εφαρμόζει του προσφέρει πολλά οφέλη.
Pierre Pujos
2019
Saint-Puy, France
Farm
Summer pastures
Ο κ Pierre Pujos είναι 55 ετών, εργάστηκε αρχικά στο Υπουργείο Γεωργίας ως υπεύθυνος για τις αποστολές φυτοϋγειονομικών προϊόντων και στη συνέχεια ως καθηγητής βιολογίας σε ένα γεωργικό λύκειο. Από το 1998 εργαζόταν σε μια αγροτική εκμετάλλευση δημητριακών στο χωριό Saint-Puy, στο διαμέρισμα Gers της νοτιοδυτικής Γαλλίας Παράλληλα και είχε συμμετάσχει στη δημιουργία δύο βιολογικών συνεταιρισμών στο Auch. Το αγρόκτημα των 200 εκταρίων που διευθύνει είναι βιολογικό και παράγει μικρό αριθμό διαφορετικών δημητριακών (φασόλια, φακές, σιτάρι κ.λπ.). Τελευταία φορά χρησιμοποίησε λιπάσματα το 2004, καθώς πιστεύει ότι τα οργανικά λιπάσματα είναι οικονομικά ασύμφορα. Από το 2006 έχει προσλάβει έναν υπάλληλο που τον βοηθάει στο αγρόκτημα και πουλάει τα προϊόντα του σε συνεταιρισμούς ή απευθείας σε αρτοποιούς.
Η κύρια κτηνοτροφική εκμετάλλευση βρίσκεται στην πεδιάδα καλλιέργειας σιτηρών του Gers. Τα θερινά βοσκοτόπια βρίσκονται στα Πυρηναία.
Τα πρόβατά του ανήκουν στη φυλή Tarasconnaise, που φημίζεται για την ευρωστία της.
Ο κ. Pierre Pujos έχει ένα κοπάδι 300 προβάτων που αποτελείται από 150 προβατίνες και 150 αρνιά. Από το 2019 μετακινεί 180 ζώα κάθε καλοκαίρι ενώ τα υπόλοιπα ζώα παραμένουν στη χειμερινή εκμετάλλευση, υπό την επίβλεψη του υπαλλήλου του.
Τα δύο πρώτα χρόνια, η μετακίνηση γινόταν με φορτηγά όμως από το 2021 και μετά, ο κ. Pierre Pujos διανύει τα 160 χιλ ακολουθώντας κάθετη μετακίνηση αποκλειστικά με τα πόδια.
Από το αγρόκτημά του στη μεγάλη πεδιάδα δημητριακών της Gascony σε υψόμετρο 160 μ. υψόμετρο, μετακινείται πρώτα στο χωριό Ardengost των Πυρηναίων σε υψόμετρο 1.000 μ. και στη συνέχεια στα ψηλά ορεινά βοσκοτόπια έως 1.700 μ. υψόμετρο. Ο κ.
Pierre Pujos διανύει κάθε μέρα με τα ζώα του μία απόσταση περίπου 12 χιλ., ενώ προσπαθεί να εφαρμόζει κατά τη μετακίνηση τρεις ημέρες περπάτημα με μία ημέρα ξεκούραση. Συνολικά, η διαδρομή-μετακίνηση διαρκεί τρεις εβδομάδες. Η μετακίνηση γίνεται με τη συνοδεία ενός αυτοκινήτου που εξυπηρετεί για τη μεταφορά μιας φορητής σκηνής, ποτίστρας και στάνης για τα ζώα αλλά και για την μετακίνηση του ιδίου του κτηνοτρόφου. Το απόγευμα κάθε μέρας μετακίνησης, ο κ. Pierre Pujos περπατάει ξανά τη διαδρομή προς τα πίσω που έκαναν τα ζώα για εξακρίβωση και έλεγχο. Για το σκοπό αυτό, χρειάζεται να τον μεταφέρει πίσω στο σημείο που ξεκίνησε ένας από τους ανθρώπους που τον συνοδεύουν στη διαδρομή. Οι άνθρωποι αυτοί είναι είτε εθελοντές είτε υπάλληλοί του.
Στη μετακίνηση προτιμώνται όσο το δυνατόν μικρότεροι σε πλάτος (περίπου 50% χωμάτινοι) δρόμοι ή μικρά ασφάλτινα μονοπάτια. Το κοπάδι πρέπει να διασχίσει δύο μεγάλους δρόμους και μια σιδηροδρομική γραμμή. Με τη βοήθεια δύο εκπαιδευόμενων υπαλλήλων, η διαδρομή του κοπαδιού δηλώνεται στις νομαρχίες των δύο διαμερισμάτων που διασχίζει κατά τη μετακίνηση. Η αναφορά είναι λεπτομερής και συμπεριλαμβάνει ενημέρωση για τις ακριβείς ώρες διέλευσης του κοπαδιού από τις κεντρικές αρτηρίες (δρόμοι και σιδηρόδρομος). Το 2023, επιλέχθηκε μια εναλλακτική διαδρομή σε ένα σημείο λόγω δυσκολίας, αλλά κατά τα άλλα, το υπόλοιπο τμήμα της διαδρομής ήταν σχεδόν πανομοιότυπο με εκείνο του προηγούμενου έτους.
Κατά την άφιξή του στα βουνά, το κοπάδι περνάει τρεις εβδομάδες στο χωριό Ardengost, από τα μέσα Μαΐου έως τις 10 Ιουνίου, όπου βόσκει σε ανοιχτές εκτάσεις. Στη συνέχεια, το κοπάδι μετακινείται στους βοσκότοπους στα 1700 μ. Τα βοσκοτόπια στην κοινότητα Ardengost ενοικιάζονται από τον δήμο και η θέση τους καθορίζεται εκ των προτέρων: ‘Όταν έχεις ένα καλό μέρος, δεν το αφήνεις να σου φύγει, διότι είναι όλο και πιο δύσκολο να βρεις βοσκότοπο στα βουνά“, λέει ο κ. Pierre Pujos. Η ζήτηση για βόσκηση στα βουνά αυξάνεται απότομα τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα για τα βοσκοτόπια σε υψηλότερα υψόμετρα.
Από τα μέσα Μαΐου έως τα μέσα Οκτωβρίου, ο κ. Pierre Pujos απασχολεί δύο άτομα μερικής απασχόλησης (έναν βοσκό και μια βοσκοπούλα) για να φροντίζουν το κοπάδι, επειδή ο κ. Pierre Pujos επιστρέφει στην κύρια εκμετάλλευση του. Ωστόσο, επισκέπτεται κατά διαστήματα τα ορεινά βοσκοτόπια κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Ο μισθωμένος βοσκός και η βοσκοπούλα της θερινής εκμετάλλευσης είναι μέλη μιας κτηνοτροφική ομάδα με συνεταιριστική δομή, που δημιουργήθηκε με τον νόμο για την κτηνοτροφία του 1972 και διαχειρίζεται τη κτηνοτροφική δραστηριότητα στα θερινά λιβάδια.
Οι περισσότεροι κτηνοτρόφοι μεταφέρουν τα άλλα κοπάδια τους στους βοσκοτόπους του Ardengost (1100 προβατίνες και 30 αγελάδες) με φορτηγό από τις κοντινές κοιλάδες. Ωστόσο, ορισμένοι κτηνοτρόφοι πλέον, επιλέγουν να κάνουν τη μετακίνηση προς τα θερινά ορεινά βοσκοτόπια με τα πόδια.
Υπήρχε παραγωγή κρέατος και πριν από την άσκηση της μετακινούμενης κτηνοτροφίας. Η μετακινούμενη κτηνοτροφία όμως προσέφερε νέα πλεονεκτήματα στη διαχείριση του κοπαδιού κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Μία από τις κύριες προκλήσεις είναι η πραγματοποίηση της μετακίνησης με τα πόδια. Ωστόσο, η ύπαρξη μιας ανοικτής και εύκολα προσβάσιμης διαδρομής, καθιστά σχετικά εύκολο το όλο εγχείρημα.
Η μετακινούμενη κτηνοτροφία ξεκίνησε κυρίως για οικονομικούς και σε μικρότερο βαθμό για οικολογικούς λόγους, λόγω των ολοένα και πιο θερμών καλοκαιριών στη νοτιοδυτική Γαλλία, με αποτέλεσμα τη ξηρασία και την έλλειψη βοσκήσιμης ύλης.
Η φυλή προβάτων ‘Tarasconnaise’ είναι πολύ καλά προσαρμοσμένη στη μετακινούμενη κτηνοτροφία.
Το ενδιαφέρον της μετακινούμενης κτηνοτροφίας εξαρτάται, πρώτα απ’ όλα, από την κατάσταση της κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης. Σε αυτήν την περιοχή του Gers, η γη χρησιμοποιείται κυρίως για αροτραίες καλλιέργειες και η ξηρασία έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη βοσκήσιμης ύλης στις αρχές του έτους.
Η αναχώρηση τρεις εβδομάδες νωρίτερα με τα πόδια σε σχέση με τη μετακίνηση με φορτηγό, επιτρέπει στον κ. Pierre Pujos να βρει βοσκήσιμη ύλη για το κοπάδι του κατά μήκος της διαδρομής χωρίς να αναγκαστεί να αξιοποιήσει δικούς του πόρους ή αυτούς του θερινού βοσκοτόπου. Η μεγάλη διάρκεια της μετακίνησης δίνει τη δυνατότητα στο κοπάδι να ακολουθήσει την αύξηση της βλάστησης. Υπάρχει διαφορά περίπου τριών εβδομάδων στην ανάπτυξη των φυτών ανάμεσα στην πεδινή κύρια εκμετάλλευση και των ορεινών θερινών βοσκοτόπων. Το κοπάδι παραμένει στα καλύτερα βοσκοτόπια κατά τη διάρκεια της διαδρομής και στη συνέχεια μετακινείται στο θερινό βοσκότοπο. “Ακολουθούμε το κλίμα“, λέει ο κ. Pierre Pujos. Επιπλέον, τα μηρυκαστικά προτιμούν να αποφεύγουν τις γρήγορες εναλλαγές του κλίματος. Καθώς τα ζώα σπάνια επιστρέφουν στην ίδια περιοχή κατά τη διάρκεια του έτους, οι μολύνσεις από παράσιτα δεν αποτελούν μεγάλο πρόβλημα.
Το πλεονέκτημα της μετακινούμενης κτηνοτροφίας δεν είναι άμεσα οικονομικό, καθώς ένα ταξίδι με τα πόδια ή με φορτηγό έχει αντίστοιχη τιμή (περίπου 800 ευρώ). Ωστόσο, το οικονομικό συμφέρον σχετίζεται με την υγεία των ζώων, τα οποία επιστρέφουν σε καλή κατάσταση, και το κοπάδι λαμβάνει πλούσια βοσκήσιμη ύλη κατά τη διάρκεια των τριών εβδομάδων της μετακίνησης.
Για τον κτηνοτρόφο, η μετακίνηση αποτελεί ένα διάλειμμα στη δραστηριότητά του: η περιπλάνηση επιτρέπει συναντήσεις, συζητήσεις και δυνατότητα αλλαγής από την καθημερινότητα.
Ο κ. Pierre Pujos δεν ακολούθησε κάποια ειδική εκπαίδευση για να ασκήσει τη μετακινούμενη κτηνοτροφία. Είχε τη δυνατότητα να παρακολουθήσει περιστασιακά μαθήματα κατάρτισης που διοργανώθηκαν από ομάδες παραγωγών και γεωργικά επιμελητήρια (υπάρχουν σε όλα τα διαμερίσματα της Γαλλίας). Δημιούργησε επίσης συνεργασίες με κτηνοτρόφους. Πάνω απ’ όλα όμως έμαθε μόνος του, διότι υπάρχουν ελάχιστες αναφορές σχετικά με την πρακτική της μετακινούμενης κτηνοτροφίας για μεγάλες αποστάσεις.
Αυτό το μικτό σύστημα κτηνοτροφίας-δημητριακών ανταποκρίνεται καλά στις προσδοκίες του κ. Pierre Pujos και δεν μετανιώνει καθόλου για την επιλογή του για ένα ολοκληρωμένο σύστημα εκτατικής κτηνοτροφίας. Αυτό σημαίνει ότι το κοπάδι του βρίσκεται πάντα έξω, στα αγροτεμάχια του αγροκτήματός του ή σε ακτίνα 25 χιλ. γύρω από το αγρόκτημά του το χειμώνα και στα βουνά το καλοκαίρι. Η επένδυση θα ήταν περίπου 400.000 ευρώ για μια παραδοσιακή εκμετάλλευση (στάβλοι, δύο υπόστεγα, το ένα για το σανό, το άλλο για τον εξοπλισμό), σε σύγκριση με 15.000 ευρώ για την ολοκληρωμένη εκτατική κτηνοτροφία (ελεύθερη βόσκηση), χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η αγορά των ζώων. Από το 2022, μετά από μια επένδυση τεσσάρων ετών, η ολοκληρωμένη δραστηριότητα ελευθέρας βοσκής απέφερε στον κ. Pierre Pujos για πρώτη φορά κέρδος. Για το μέλλον, σκέφτεται ότι θα χρειαστεί περισσότερο βοήθεια σε ανθρώπινο δυναμικό και όχι σε υλικό.
Μία από τις κύριες προκλήσεις είναι η εκκίνηση της μετακινούμενης κτηνοτροφίας. Τον πρώτο χρόνο πρέπει να γίνουν όλα: η διαδρομή, οι άδειες κ.ά. Επομένως, πρέπει να δαπανηθεί σημαντικός χρόνος για την προετοιμασία. Αλλά από το δεύτερο χρόνο, όταν η δραστηριότητα έχει ξεκινήσει, η προετοιμασία είναι πολύ λιγότερο χρονοβόρα.
Ωστόσο, ακόμη και αν ορισμένοι κτηνοτρόφοι ακολουθούν τη μετακίνηση με τα πόδια, δεν μπορούν όλοι να αφιερώσουν μόνο για τη μετακίνηση τρεις εβδομάδες από το χρόνο τους. Επίσης, ένας υπάλληλος είναι απαραίτητος σε κάθε περίπτωση στην κύρια εκμετάλλευση ειδικά κατά την εποχή της χορτονομής. Ο κ. Pierre Pujos πιστεύει ότι η μετακίνηση με τα πόδια είναι δύσκολη, αν όχι αδύνατη, για έναν κτηνοτρόφο που ήδη ασχολείται με το παραδοσιακό σύστημα κτηνοτροφίας.
Ωστόσο, η ύπαρξη μιας ανοικτής εύκολα προσβάσιμης διαδρομής καθιστά σχετικά εύκολη τη μετακινούμενη κτηνοτροφία για μακρινές αποστάσεις με τα π
Funded by the European Union. Views and opinions expressed are however those of the author(s) only and do not necessarily reflect those of the European Union or the European Education and Culture Executive Agency (EACEA). Neither the European Union nor EACEA can be held responsible for them.
